Hibo

Waa galab Jimce ah, waa casir dheer, waxaan horfadhiyaa xeebta, jawigu waa qabow, cirka caad baa isku hor jaray, intaa kuma eka, ee dhulkiina ceeryaamo baa qarisay, xeebtu aad iigama foga, haddana hirarka hugunkooda oo kaliya baan maqlayaa mooyee iyadu iima muuqato, wax baa iiga aaddan. Waxaad mooddaa in aan daruur ku dhex jiro, qofka soo socda markuu 10 tillaabo kuu soo jirsado ka hor arki maysid!

Jawigu waa ila qurxoonyahay. Waa xilligii iyo xaaladdii ugu wacnayd ee meeshaan oo kale waqti lugu qaadan lahaa. Cabbaar ka dib ceeryaamadii baa dib  u sikatay, xeebtii baa soo muuqatay, awal maqal kaliya bey ahayd, hadda se waa maqal iyo muuqaal. Quruxdii baa laba jibbaarantay.

Wax baa igu leh "galabta waa in aad maansootaa". Waa dareen xoog leh oo maskaxda ka shaqeysiinaya, afkana nuuxnuuxinaya. Hadba waxaan is arkaa anigoo god ka mid ah godadka maansada laxameynaya oo la nuunuuleynaya!

Wax baan rabaa inaan tiriyo, waan gartay! Laakiin maxey yihiin? Maxaan ka tiriniyaa? Maan garan!

Deeto waxaan is iri: waa howl aadan adigu wadan, qorshahaagana ahayn, ee xarigga u sii daa, ka dibna bal arag halka ay ka dhacdo.

Maansadani halkaas bey ka curatay. Maadaama aan maansoonayo balse aanan garaneyn waxa aan ka maasoonayo, haddaba waa in aan isla maansada warsado oo aan weydiiyo: bal ujeeddadaadu maxay tahay? Maxaad daarrantahay? Ma ammaan dumar baa? Ma xiiso duqoobay baa? Ma rag jabkii baa? Ma farxad guul baa? Mase jawigaan quruxda badan ayaa ku wata? Bal maxaad ku saabsantahay? Haddaba:

Ha'yeyehey i soo heysa

Hammigeyga maageysa

Maankeyga hiifeysa

Beerykeyga hurineysa

Oogada hagoogeysa

Jiririco hubsiineysa

Dhididkana i hooreysa

Hinqashada is buureysa

Is hareera boodeysa

Dibaddana u haadeysa

Afka 'haabo' oraneysa

Hanqalkana u taageysa,

***

Haf maxaa ku siinaaya?

Hal-haleel ku tuuraaya?

Niman 'how' ku oraneynin

Ku dheh 'Hooddi' keenaaya?

Ado uurka hoos yaalla

Hadal kuugu sarrifaaya?

Sida haadda duuleysa

Hawadaa ku marinaaya?

Sida miraha hoobaanta

Hoballada meceynaaya?

Sida sagal hilaacaaya (iyo)

Hogol kuu ekeynaaya?

Howraarta dahabkeeda

Iyo heeso curinaaya?

***

Ma haweenka dabinkooda

Ma hawiyo Kal-gacalkooda

Ma hadalla-jileecooda

Dhabannada hillaacooda

Laafyaha hagaaggooda

Simihiyo halaaggooda

Dhaayaha halgaaddooda

Liishaan-la-helistooda

Iyo halista shiishkooda

Meel-hoose-gaarkooda

Iyo laab-haleelkooda

(Nin la helay gartiisiiye)

Harjadkiyo tolla'yaydii

Iyo Hoogay'dii weeye?

***

Mise waa hilow raagay

Halka hoose lugu aasay

Oo waayo lagu haayay

O haruubka loo daayay

Oo huurka ku nagaaday

Hahda iyo karkuba baaray

Inta heedhe qaan-gaaray

Uurkana ku hana-qaaday

Sida halaq mariid gaaxday

Huqyo ciil la buurnaaday?

Sida haan afkaa joogta

Haaraanku buux-dhaafay?

Marku guduhu heyn waayay

Nafis aan la hurin weeye?

***

Mise ragga nin hiil waayay

Hanad uu waqtigu ciilay

Nin axwaali howleesay

Noloshuna hintaaqeysay

Qaddartuna hungeysiisay

Halgankii ku kaliyoobay

Hardankiina kari waayay,

Ciilkii harqeynaayay

Murugtii hareyneesay

Hammigii daboolaayay

Maskaxdii hadaaqeysay

Waayaha habaareysay

Haddimeynta gocaneysay

Isla-hadal intey gaarin

Hooyaaladiis weeye?

***

Mase waa nin hodanoobay

Inta heerar sare laacay

Hanka uu lahaa gaaray

Hadfkiina soo taabtay

Oo guullo soo hooyay,

Nin hayaanka noloshiisa

(Waxaw har iyo hoy seego

Hakashiyo nasasho diido)

Barrin uu habsaday roobku

Dooggana hagoogsiiyay

Ku hubsaday degaankiisa?

Farxad ruux la heyhaabay

Jidbadiina hanan waayay

Wuu hoodo dheelaaye

Heelliyo ciyaar weeye?

Waxa keenay howraarta

Iyo qodobka heestiisa

Nin haleeli kari waayay

Misna helaya suugaanta

Wilibana habeynaaya

Hilinkeeda marinaaya

Hibo buu u heystaaye

Dhaxal weeye iyo heyb e.

Hal-abuurku suugaanta

Kama haabto meel dheere

Laabteyba huruddaaye

Hadba wey hinqeysaaye

Waxa aan u heyb-heybin

Waa leygu habay show'e

Harowsiyo ma aha faane

Adba arag hannaankeeda!

***

Halna wayska tuhunkeyga

On hubaal u badinaayo,

Jawigoo habboonaaday

Hawadoo macaanaatay

Cirka oo hagoog qaatay,

Arladana hulaabsiiyay

Ceeryaammo sida howdka

Higilkaaga qarineysa

Ama aad habaas mooddo.

Hor-fariisigii xeebta

Hiyiguba ma seegeenoo

Ha'du kama habaawdeene

Marka ay hadada tuurtay

Oo caawgu ka huleelay

Baa leygu soo hoobtay!

***

Haashaarka muuqeeda

Aad dumar hiddo leh mooddo

Dusha heybaddaas saaran

Aad hoggaamiyaha mooddo

Hirarkaa is daba joogood

Colka haayirka ah mooddo

Kaban hoobal tumanaayo

Hugunkooda aad mooddo

Handadkiyo af-kala-qaadka

Bahal horor ah aad mooddo

Marna hebadsanaanteeda

Aad horin idaad mooddo

Ashqaraar la hogadkeyga

(Ano hirasho doonaayay)

Ma hilmaamay arinkeygi?

Cabashadi miyey haadday?

Heeryadi miyaan xooray?

◇◇◇